سلامت نیوز:آجرهای نیم‌سوز، سطل‌های پلاستیکی قرمز، دستمال‌های شسته آویزان از بند رخت پوسیده و بچه‌هایی که به‌دنبال یک توپ لایه لایه مندرس می‌دوند یکی از قاب‌های آشنا به چشم همه ماست وقتی که نام «حاشیه‌نشینی» به گوش‌مان می‌خورد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری قابل انکار نیست که توسعه ناهمگون، گسترش فقر، تورم‌های مستمر دو رقمی حاشیه نشینی را در سال‌های اخیر افزایش داده حتی اگر آمار رسمی قابل استنادی از این افزایش وجود نداشته باشد. با اینهمه، معضل بهداشت، درمان و بیمه در سکونتگاههای غیررسمی این افراد که تعداد‌شان از 11میلیون نفر تجاوز کرده است، در همه این سال‌ها وجود داشته و حل نشده است. ناصحی، مدیرعامل سازمان بیمه سلامت ایران، روز گذشته اشاره‌ای به این موضوع کرده و گفته است: حاشیه شهرها از نقاط مهمی در بحث سلامتی هستند که باید به آنها توجه کرد، زیرا امکانات قابل‌قبولی در این نقاط وجود ندارد.
بیمه سلامت به مناطق حاشیه‌ای توجه ویژه داشته و بیمه همگانی را به صوت رایگان در اختیار این قشر قرار می‌دهد. به عقیده او مناطق حاشیه‌ای باید شناسایی شوند تا در آینده نزدیک، بتوان با کمک مراکز بهداشت و بسیج، قشر آسیب پذیر و نیازمند را رایگان تحت پوشش قرارداد، حتی پیشنهاد شده که بیمه آتیه سازان نیز در این خصوص اقدامات لازم را انجام دهد.
ناصحی پیش از این هم گفته بود که طرح بیمه حاشیه نشینی به‌زودی به‌صورت رایگان در سراسر کشور آغاز می‌شود که البته در استان کرمان آغاز شده و بدون نیاز به مراجعه افراد به دفاتر بیمه انجام می‌شود. اما آیا واقعا می‌توان شاهد تحقق این وعده‌ها در سکونتگاههای غیررسمی ایران بود؟
در آرزوی آمایش چالش‌ها
هر محله‌ای داستان خودش را دارد. نمی‌توان برای همه حاشیه‌نشین‌ها یک نسخه واحد پیچید. بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که طرح‌های بیمه کردن حاشیه‌نشین‌ها، عموما به نتیجه نمی‌رسند چرا که مطالعات و آمایش قابل اتکایی در این حوزه توسط نهادهای ذیربط انجام نمی‌شود. صرف اجرای پایلوت یک طرح در یک مرحله - فارغ از موفقیت یا شکست آن - نمی‌تواند تجربه قابل تعمیمی به همه شهرها، استان‌ها و سکونتگاههای رسمی باشد. شاهد مثال این ادعا محله هرندی تهران است. محله‌ای که قرار بود با هیاهوی زیادی میزبان طرح پایلوت پزشک خانواده باشد اما این پروژه در عمل شکست خورد چرا که پیش از آغاز اجرای آن مطالعاتی درباره این محله، مختصات، نیازهای واقعی و حتی جمعیت درگیر آن نشده بود.
دلایل شکست در سلبریتی حاشیه‌نشین‌ها
یکی از معتمدان محله هرندی، که در جریان جزئیات اجرای طرح پایلوت پزشک خانواده در این محله قرار داشته به همشهری می‌گوید: طرح پزشک خانواده در محل هرندی شکست خورد چرا که مسئولان با یکدیگر هماهنگ نبودند و برای ارائه خدمات طرح در یک بستر شفاف تلاش نکردند. وقتی طرح ارائه شده گنگ باشد، نمی‌تواند جمعیت را به‌خود جذب کند.
این معتمد که تمایلی ندارد نامش فاش شود توضیح می‌دهد: گفتند طرح پزشک خانواده باعث می‌شود که همه اعضای محله هرندی، تحت درمان رایگان قرار بگیرند اما در عمل گاهی مردم مراجعه می‌کردند می‌دیدند که یا خدماتی ارائه نمی‌شود، یا پزشک نیست یا اگر هم هست رسیدگی چندانی به آنها نمی‌کند. من فکر می‌کنم این طرح هم نوعی شوآف جدید برای مسئولان بود.
او ادامه می‌دهد: متأسفانه محلههایی مثل هرندی، تبدیل به سلبریتی محله های حاشیه نشین شده‌اند و هرکس می‌خواهد کاری انجام دهد که دیده شود سراغ این محله می‌آید. محلههایی مثل اتابک نیاز بیشتری به اجرای طرح پزشک خانواده داشتند در هرندی هر کوچه به یک بنیاد یا خیریه وصل است که می‌توان در هنگام بیماری روی حمایت آنها حساب کرد.
چه لزومی داشت پایلوت این طرح در این محله اجرا شود؟ و اگر لزومی داشت که ما نمی‌دانیم یا درک نمی‌کنیم حداقل باید برای تشویق به شرکت افراد در این طرح واستفاده از خدمات آن باید نسبت به آگاهی‌سازی اقدام شود.او تأکید دارد که اگر قرار است همه حاشیه‌نشین‌ها بیمه شوند، باید زیرساخت‌های لازم برای این موضوع فراهم شود و از مدیریت جزیره‌ای و پراکندگی اقدامات جلوگیری شود.
12درصد جمعیت ایران در سکونتگاههای غیررسمی
به روایت آمار، حداقل 12درصد مردم کشور ما «خانه» ندارند. هر سرپناهی که بالای سر فرد باشد نمی‌تواند خانه باشد و بسیاری از سکونتگاه‌ها در حاشیه‌های شهرها غیراستانداردند. تا قبل از سال۹۰، در 1100محله از ۱۱۰شهر کشور، حدود ۶میلیون‌و۷۰۰هزارنفر ساکن سکونتگاههای غیررسمی بوده‌اند که با تطبیق آن با آمار سرشماری سال۱۳۹۵، این تعداد به بیش از ۱۱میلیون نفر رسیده است. از سال۹۵ تاکنون آمار رسمی از تعداد جمعیت حاشیه‌نشین کشور وجود ندارد، اما برخی تخمین می‌زنند این جمعیت درحال‌حاضر شاید تا 17 میلیون نفر هم رسیده باشد.
این در حالی است که در آبان‌ماه امسال، مهدی جمالی نژاد، معاون عمرانی وزیر کشور گفته است: برآورد‌ها حسب مطالعات شناسایی صورت گرفته نشان می‌دهند هم‌اکنون در ۱۱۲شهر کشور رقمی معادل 6میلیون‌و500هزار نفر حاشیه نشین و یا ساکن در سکونتگاههای غیررسمی در ۱۱۰۰محله سکونت دارند.
در محدوده سکونتگاههای غیررسمی علاوه بر مشکلات بد مسکنی ساکنان، زیرساخت‌های شهری نیز نیازمند تقویت و بهسازی جدی است.مسعود شفیعی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران گفته است: 31درصد مردم تهران در سکونتگاههای غیررسمی، مناطق حاشیه‌ای شهرها و بافت‌های «ناکارآمد» زندگی می‌کنند. به‌عبارتی دیگر بیش از 4میلیون نفر از جمعیت ۱۴میلیونی استان تهران حاشیه‌نشین هستند.
روی کاغذ
قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را موظف کرده است که خدمات اولیه مربوط به سلامت و بهداشت را به افراد جامعه ارائه کند. این قانون با محوریت پزشک خانواده و نظام ارجاع، خرید راهبردی خدمات، واگذاری امور تصدی‌گری با رعایت ماده13 قانون مدیریت خدمات کشوری و با تأکید بر پرداخت مبتنی بر عملکرد، نوشته شده است.
همچنین در طرح تحول سلامت حوزه بهداشت با اولویت بهره‌مندی مناطق کمتر توسعه‌یافته به‌ویژه روستاها، جمعیت عشایر و شهرهای زیر 20هزار نفر و جمعیت‌های ساکن در حاشیه شهرها در اولویت قرار گرفته است و بارها در دولت‌های مختلف روی آن تأکید شده است.
نظر شما